Ego-magazin | Grčka, Krit – Hanja i Retimno (HANIA / RETHYMNO)

Grčka, Krit – Hanja i Retimno (HANIA / RETHYMNO)

in Ego Putovanja / by Ljubomir Jankovic

06. 07. 2015.

Fotografije i tekst: Ivana Dukčević

Na početku treba reći da najveći broj ljudi iz Srbije koji letuje na Kritu, do najvećeg i najjužnijeg grčkog ostrva najčešće stiže avionom. Ipak, postoji mnogo lepši i interesantniji način da dođete ovog ostrva – kolima do Atine / Pireja, a zatim brodom (trajektom). Nećete se pokajati. Ne samo zbog toga što je jedinstven doživljaj, već i zato što na Kritu ima toliko toga da se vidi, te je automobil najbolja opcija za obilazak ostrva.

Krit je prilično veliko, tj. dugačko ostrvo, smešteno gotovo horizontalno u pravcu zapad – istok. Vazdušnom linijom, dugo je skoro 300 km, a široko od samo 15 do nešto više od 50 km. Osim Kipra na istoku, ono predstavlja najjužniju tačku Evrope, jer je južno od njega (osim malenog ostrva Gavdos) još samo obala Afrike.

Severni deo Krita naseljeniji je i pristupačniji od južnog. Od severa, duž gotovo celog ostrva ka jugu kreću planinski venci. U većini slučajeva, oni svoj put ka jugu (Libijskom moru), završavaju kao kanjoni u pravcu sever – jug, zbog čega je južni deo Krita često nepristupačan i manje naseljen.

Hania, foto: Ivana Dukčević

Glavni grad Krita – Heraklion nalazi se na severnoj obali Krita. Najveći je grad na ostrvu i ima oko 116 000 stanovnika. Osim njega, na Kritu postoje još dva veća i ujedno najpopularnija grada ovog ostrva, oba na severnom delu obale: Retimno (Rethymno) u središnjem delu, i Hanja (Hania) u zapadnom.

Krit je dugo bio pod vlašću Mlečana, a zatim i pod Turcima, pa je i arhitektura starih delova gradova Hanje i Retimna ustvari kombinacija arhitektonskih stilova navedenih osvajača. Osim gradskih bedema (najveći su u Retimnu i Heraklionu), svuda po Kritu viđaćete drvene doksate, minarete i turbeta u kombinaciji sa venecijanskim kamenim fontanama, lođe – mletačke upravne zgrade, a sve šetajući uskim kamenim ulicama između pastelnim ili jarkim bojama ofarbanih starih kuća pretvorenih u pansione ili restorane. Neke od njih su stare venecijanske vile, sada butik-hoteli od po nekoliko soba, uređeni tako da se boraveći u njima osetite kao da ste se vratili u vreme vladavine Republike Venecije.

Hania, foto: Ivana Dukčević

Hania, fotoČ Ivana Dukčević

Hania SL 06 Stavros-Beach-Akrotiri-Chania-Crete SL 05

Hania, Stavros Beach, foto: Ivana Dukčević

Retimno, foto: Ivana Dukčević

Retimno, fot: Ivana Dukčević

Hanja ima veliku pokrivenu gradsku tržnicu, prelepu rivu sa Pomorskim muzejem, svetionikom i belim kočijama za iznajmljivanje, pa među turistima drži reputaciju najlepše od svih, ali joj je Retimno ozbiljno za petama i po mnogim kriterijumima autentičniji i interesantniji. U njemu ćete videti slične stvari, ali manje turističke, kao na primer radionice za izradu lira (vrste muzičkog instrumenta sličnog tamburi, koji potiče iz drevne Persije), prodavnicu kritskog peciva zanimljivog oblika i veliku venecijansku tvrđavu.

Možda zbog odvojenosti od grčkog kopna, Krićani su u nekom smislu i drugačiji od ostalih Grka. Osim ponekih običaja, postoje i razlika u namirnicama koje se koriste na ostrvu a ne mogu se naći u ostalim delovima Grčke. U pekarama i samoposlugama, osim običnog hleba možete kupiti i poseban hleb koji se pakuje u kese , dehidriranim kao dvopek, koji se (između ostalog) prospe po grčkoj salati. Posle nekog vremena, hleb “pokupi” tečnost od paradajza i maslinovog ulja, pa omekša i postane veoma ukusan. U samoposlugama Atine na primer, ovakav hleb zaista prodaju kao – kritski hleb.

Krićani su možda posebni i po tome što je njihovo ostrvo iznedrilo priličan broj i svetski poznatih Grka, kako onih iz legendi, tako i stvarnih. Pored vrhovnog boga Zevsa i legendarnog kralja Minosa, sa Krita potiču Dedal, Ikar i Minotaur, a od stvarnih ljudi, pre svega čuveni slikar na dvoru španskog kralja – Domenikos Teotokopulos („El Greko“), kao i Elefterios Venizelos, proslavljeni, pa zbog učešća u vojnom puču prognani grčki premijer, s početka XX veka.

U nabrajanju ne bi trebalo zaboraviti Nikosa Kazantsakisa i njegovog “Aleksisa Zorbu”, prevedenog na engleski kao “Grk Zorba”, po kojem je snimljen film u kome je glavnu ulogu igrao Entoni Kvin (Antony Queen). Film je sniman na Kritu, u predivnoj zelenoj laguni plaže Stavros, na poluostrvu Akrotiri, samo 15 km severno od Hanje. Kraj plaže i danas postoji kafana-restoran koja se, naravno zove “Zorba’s” i u koju mahom svraćaju radoznali turisti.