autorski tim: ARX / José Mateus + Nuno Mateus, Sofia Raposo, Bruno Gonçalves, Pedro Jesus
lokacija: Lejria, Portugal
inženjering: SAFRE, Projectos e Estudos de Engenharia, Lda
izvođač: Manuel Mateus Frazão
godina projektovanja: 2011.
projektovana površina: 1.010m²
fotografi: FG+SG (Fernando Guerra, Sergio Guerra)

Lokacija ove kuće nalazi se u okviru “tipične” urbanizacije pariferije, parohije Puzos, gradske opštine Lejria. Na uzvišenju, istočno od centra, kuća funkcioniše kao vidikovac sa kojeg se osmatra veći deo grada. Tu su vlasnici otkupili unapred tri povezana placa na zaravni iznad “litice”, da bi sebi obezbedili više prostora, ali i omogućili kompletnu panoramsku vizuru. Uprkos činjenici da svako parče zemljišta ima uslove za podrum i još dve etaže, a uobičajeno je da se zida kompaktno i izolovano – u središtu parcele, ovakvo “ukrupnjivanje” zemljišta (urbana komasacija) dozvoljava postojanje nižeg zdanja, koje će “prigrliti” ravnije partije zemljišta, sa prostorom za baštu. Kada je tim projektanata prvi put obišao lokaciju, okolne ulice su već bile izvedene, te je zbog nužnog izvođenja padova, površina placa “izronila”, i to od linije trotoara, sugerišući topografsku prirodu konstrukcije. A i sve kuće u okruženju već su bile sazidane i organizovane tako da uokviruju plac u formi slova “L”.

Koncepcija ove kuće izranja direktno iz načina na koji su ARX obradili zatečeno stanje. Tokom projektovanja jednoporodične kuće, koja je za lokalne standarde “ogromna”, autori su odlučili da celokupni volumen kuće podele. Jedan deo je ukopan, poput negativa, izražavajući stav da je deo tla. A preko te “polu-zemlje”, položena je druga polovina volumena, izdužena i poravnata, u upečatljivo belom betonu. U nižem delu su smeštene tehničke prostorije, one koje se retko koriste ili one koje podupiru gornji nivo. Oko glavne zelene površine su grupisane prostorije za druženje, a spavaće sobe oko privatne bašte. Jer, ipak je glavna karakteristika ove kuće način na koji se ispoljava njena dijalektička priroda: između podzemne, “prirodne” polovine kuće, i njene gornje polovine, levitirajuće i “veštačke”, odnosno život koji se odvija između ta dva sveta… Jedno lice, koje je introvertno, intimno, koje je senka ili refleksija svetlosti; drugo lice, koje je otvoreno, isijava, transparentno je, odakle je moguće upijati prizore do horizonta.

Na kraju, ono što jeste važno, kako to uvek i biva sa ovakvim projektima, jeste da projektanti spoznaju životne navike i ličnost koja im se obratila za dizajn doma, te da joj uzvrate novim pogledom na svkodnevicu.